Mazury: A gdzie to jest?

2010-09-27 16:22:19 (ost. akt: 2010-10-06 14:35:56)
Mazury: A gdzie to jest?

Mazury stały się pojęciem z gumy. W telewizji do Mazur zalicza się już nie tylko Olsztyn, ale nawet Suwałki. Gdzie zatem leżą te prawdziwe Mazury?

Na to pytanie odpowiada profesor Andrzej Sakson, autor książki "Mazurzy — społeczność pogranicza", dyrektor Instytutu Zachodniego w Poznaniu.

— Kiedy pan myśli o Mazurach, jaki widok ma pan przed oczami?
— Widzę jeziora, pagórki, lasy.

— A gdzie się zaczynają Mazury, kiedy jedzie pan do Olsztyna?
— Dla mnie gdzieś pod Ostródą, może po minięciu Samborowa, gdy po lewej stronie wyłania się Jezioro Drwęckie.

— Wielkie Jeziora Mazurskie, Pojezierza Mazurskie to pojęcia geograficzne. Nie było jednak nigdy takiego państwa jak Mazury. Ta kraina nigdy nie miała granic.
— To prawda. Mazury jako kraina geograficzna zawsze były poszatkowane politycznie i administracyjnie. Historycznie też należały do różnych rejencji, województw, powiatów.

— Jak więc je określić?
— Historycznie to ukształtowana na początku XIX wieku nazwa regionu zamieszkałego przez mówiącą po polsku ludność wyznania ewangelickiego. Badacze, polscy i niemieccy zgodnie zaliczają do Mazur powiaty Nidzica/Działdowo (w II Rzeczpospolitej Działdowo jako jedyny powiat mazurski zostało przyznane Polsce — red.), Szczytno, Pisz, Ełk, Giżycko, Mrągowo i Olecko oraz części powiatów ostródzkiego, kętrzyńskiego, węgorzewskiego i gołdapskiego. Na południu Mazury graniczą z Mazowszem, na północy z Warmią i historyczną Natangią, bo Królewiec to już przecież nie Warmia. Najbardziej na północ wysuniętą granicę Mazur stanowią Wzgórza Szeskie w powiecie gołdapskim. Jeśli mielibyśmy wskazywać konkretne miejscowości. Od południa granicą Mazur jest Iłowo w powiecie działdowskim, od zachodu wieś Pietrzwałd pod Górą Dylewską, od wschodu zaś wieś Turowo w powiecie ełckim. Do 1945 roku Mazury stanowiły południową część Prus Wschodnich i wchodziły w skład do dwóch rejencji: olsztyńskiej i gąbińskiej. Według spisu z końca XIX najwięcej ludności mówiącej po polsku było w powiatach szczycieńskim i piskim, po 78 procent, najmniej w oleckim — 48 procent.

— Wyznaczyliśmy granice dość precyzyjnie. Nie prościej zrobić to przez zwykłe wykluczenie? Że Mazury to ta część obecnego województwa, która leży poza Warmią, dość ściśle określoną przez rzeki Łynę i Pasłękę oraz granice historycznego biskupstwa warmińskiego.
— Można się z tym w pewnym uproszczeniu zgodzić.

— Czy zastrzeżenie bierze się stąd, że sama nazwa, Mazury, pojawiła się stosunkowo późno, już po rozbiorach i upadku biskupiej Warmii?
— Nazwa bierze się oczywiście od Mazowsza. Jeszcze w XVIII wieku mówiło się jednak raczej o polskich Prusakach; tak samo jak niemieckich czy litewskich Prusakach. Nazwa Mazurzy, początkowo pruscy Mazurzy, pojawiła się na początku wieku XIX. Zdaniem historyków wiąże się z wprowadzeniem w roku 1818 nowego podziału Prus na powiaty.

rozmawiał Stanisław Brzozowski


Czekamy na Wasze zdjęcia i opisy pięknych zakątków regionu, kliknij tutaj, aby dodać swój artykuł lub skontaktuj się z nami pod adresem redakcja@mojemazury.pl.

Komentarze (0) pokaż wszystkie komentarze w serwisie

Dodaj komentarz Odśwież

Dodawaj komentarze jako zarejestrowany użytkownik - zaloguj się lub wejdź przez FB

Polecamy